عربی لهجه عراقی

صفات تفضیلی (برتر) : زمانی که بخواهیم دو چیز یا بیشتر را با همدیگر  مقایسه کنیم.

صفات عالی (برترین) : زمانی که بخواهیم برتری یک چیز را بر مجموعه ای بیان کنیم.

 صفت تفضیلی و عالی یکی می باشد اما کاربرد آنها در جمله متفاوت است.

ساختار:  صفت مطلق (ساده) ← « أفعَل»  ← صفت تفضیلی / عالی

چند مثال:

صفت مطلق                                 صفت تفضیلی / عالی

کـــــــَــــبیــــــــــــــــــــــــــــر (بزرگ)                      أکبــــــَـــر  (بزرگتر - بزرگترین)

صـــــــَــــــغیــــــــــــــــر   (کوچک)                 أصغر   (کوچکتر - کوچکترین)                

بــــــــــــــِـــــــــــــعیــــــد     (دور)                        أبعَد      (دور تر - دورترین)

طــــــــــِـــــــــویـــــل      ( بلند)                      أطول      (بلند تر - بلند ترین)

قـــــــــــَــــــصیــــر     (کوتاه)                       أقصر       (کوتاه تر - کوتاه ترین)

طــَــــــیِّـــــــــــــــــب  (خوب ، خوشمزه)       أطیَــــــب  (خوب تر / ترین - خوشمزه تر /ترین)

جِــــــــــــــدید      (نو ، جدید)                أجدد   ( نو تر /ترین - جدیدتر /ترین)

قــــــــــــَـــــــــــدیم       ( قدیمی ، مسن)        أقدم (قدیمی تر/ترین- مسن تر/ترین)

ســــــــــَـــــــــــریع       (تند – سریع)              أسرع   (تندتر/ترین- سریع تر/ترین)

بــــــــــَطــــــیء    (آهسته )                          أبطَـــــیء (abta)   (آهسته تر/ترین)

کـــــــــــــثیــــــر          ( زیاد )                         أکثـــــــر                     ( زیاد تر/ترین)

قـــــــــــلـــــــیل           ( کم)                           أقَل                        (کم تر/ترین)

رِخــــــــیص         (ارزان)                        أرخَص                   (ارزان تر/ترین)

غالــــــــی             (گران)                        أغلَی (aghla)         (گران تر/ترین)

در زبان عربی فصیح اسم تفضیل به دو دسته تقسیم می شود (مذکر – مونث) اما در لهجه عراقی برای صفات تفضیلی و عالی از اسم تفضیل (مذکر) استفاده می کنیم.

مثال:  کبیـــــر←(فصیح):  مذکر (أکبـــر) ، مونث(کُبـــــری) (عراقی): مذکر(أکبــــر)                                  

ساختار صفت تفضیلی :                        اسم تفضل +  مــــــــــــــــــــِــــــــــــــــــن

مثال:  حسن طــــــــــویل.                               (حسن بلند قد است.)

          محسن أطوَل مِن حسن.              (محسن از حسن بلندتر است.)

ساختار صفت عالی :              صفت عالی دارای سه حالت زیر می باشد

*  إلـــ  + اسم تفضیل :                  لیلا إلأکبـــــــــــــــــــــــــــــــر     (لیلا بزرگترین است)

* اسم تفضیل + إلـ + اسم جمع:    لیلا أکبــــــــــــــــــــر الـــــــــــبَنات  (لیلا بزرگترین دختر است)

* اسم تفضیل+ ضمایر جمع (هم – کم – نا):   لیلا   أکبــــــــــــــــــرهُم  (لیلا بزرگترین آنهاست)

بعضی از صفتها خاص هستند و از قاعدۀ اسم تفضیل که گفتیم پیروی نمی کنند

اما برای اینکه تبدیل به صفت تفضیلی و عالی شوند از دو صفت «أکثر» (بیشتر/ترین) و « أقل» (کم تر/ترین) استفاده می کنیم مثل            « فرحان» (خوشحال)  و « مِتأسّف» (غمگین – متاثر)

دقت داشته باشید این نوع قاعده برای صفت تفضیلی می باشد.

إنتی فرحانة ولکن آنی أکثر فرحان منّچ.    (تو خوشحالی اما من بیشتر از تو خوشحال هستم.)

آنی أقل مِتأسّف منهم.                (من از آنها کمتر ناراحت هستم.)